Đàm phán thuế quan và 'cành ô liu' - Bước ngoặt cho thị trường đã đến?

Trong bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang và chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn, Trung Quốc bất ngờ phát tín hiệu hòa dịu bằng cách mở rộng cánh cửa xuất khẩu đất hiếm cho Mỹ và châu Âu. Đây được xem là một bước đi chiến lược nhằm hạ nhiệt áp lực thuế quan và tái định hình lại vị thế của nước này trong ngành công nghiệp khoáng sản thiết yếu.

Động thái bất ngờ từ Bắc Kinh: “Kênh xanh” cho EU và Mỹ

Ngày 7/6 vừa qua, Bộ Thương mại Trung Quốc công bố kế hoạch thiết lập “kênh xanh” – một cơ chế cấp phép nhanh xuất khẩu đất hiếm cho các doanh nghiệp đủ điều kiện thuộc Liên minh châu Âu (EU). Không dừng lại ở đó, Trung Quốc cũng đã cấp phép đặc biệt cho các nhà cung ứng của ba ông lớn ngành ô tô Mỹ là General Motors, Ford và Stellantis (Jeep).

Đây là một thay đổi mang tính chiến lược, chỉ vài tháng sau khi Trung Quốc siết chặt hạn chế xuất khẩu đất hiếm – động thái được cho là nhằm đáp trả chính sách thuế quan cứng rắn từ phía Mỹ.

Theo giới phân tích, hành động của Trung Quốc chẳng khác gì một “cành ô liu” đưa ra giữa thời điểm căng thẳng thương mại đang có nguy cơ leo thang. Đồng thời, nước này kỳ vọng EU sẽ có “bước đi tương tự”, mở đường cho hợp tác sâu hơn trong lĩnh vực công nghệ cao.

Vì sao đất hiếm quan trọng đến vậy?

Đất hiếm là nhóm nguyên tố đóng vai trò then chốt trong sản xuất ô tô điện, tuabin gió, điện thoại thông minh, thiết bị y tế và đặc biệt là công nghệ quốc phòng. Theo CNBC, Trung Quốc hiện đang kiểm soát tới 60% nguồn cung toàn cầu, khiến nước này trở thành mắt xích không thể thiếu trong chuỗi cung ứng khoáng sản thiết yếu.

Việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm hồi tháng 4 đã khiến nhiều ngành công nghiệp lao đao. Các nhà máy sản xuất ô tô tại châu Âu buộc phải dừng hoạt động, trong đó có Suzuki – hãng xe Nhật Bản đã tạm ngừng sản xuất dòng Swift do thiếu nguyên liệu đầu vào.

Cảnh báo từ ngành công nghiệp châu Âu: Nguy cơ gián đoạn sản xuất diện rộng

Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu (ACEA) cảnh báo, một số doanh nghiệp thành viên như Stellantis, Renault, Ferrari, Volkswagen và Volvo có thể phải tạm ngừng dây chuyền sản xuất từ tháng tới nếu không được cung cấp kịp thời đất hiếm từ Trung Quốc.

Ông Jonathan ORiordan – Giám đốc cấp cao tại ACEA – nhấn mạnh: “Chúng tôi đang bước vào thời khắc rất quan trọng. Lượng dự trữ nam châm đất hiếm gần như đã cạn kiệt kể từ khi lệnh hạn chế có hiệu lực từ tháng 4.”

Bên cạnh đó, Hiệp hội các nhà cung ứng cho ngành ô tô châu Âu cũng cho biết nhiều nhà máy đã phải đóng cửa do không thể xoay xở nguồn nguyên liệu. Tình trạng này được dự báo sẽ trầm trọng hơn trong vài tuần tới nếu không có biện pháp tháo gỡ.

Chiến lược mềm mỏng hay đòn bẩy ngoại giao?

Ông Maximilian Butek – Giám đốc Phòng Thương mại Đức tại Trung Quốc – đánh giá đây là tin tốt cho doanh nghiệp châu Âu. Tuy nhiên, ông cũng đặt câu hỏi liệu “kênh xanh” này chỉ dành cho tập đoàn lớn hay sẽ được mở rộng cho nhiều ngành hơn.

Dù đánh giá cao nỗ lực ngoại giao của Trung Quốc, ông Butek cho rằng: “Việc công bố là chưa đủ. Họ cần hành động thực tế để chứng minh thiện chí.”

Nhiều chuyên gia nhận định bước đi lần này của Bắc Kinh vừa mang tính chiến lược để giảm áp lực chính trị, vừa là nỗ lực duy trì vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng toàn cầu, khi thế giới đang hướng đến một tương lai ít phụ thuộc hơn vào Trung Quốc trong lĩnh vực khoáng sản.

Lời cảnh tỉnh cho các quốc gia phương Tây

Trong khi Trung Quốc đang sử dụng đất hiếm như một “con bài” thương mại, châu Âu và Mỹ cũng nhận ra rủi ro từ sự phụ thuộc quá mức vào một quốc gia duy nhất. Việc thúc đẩy hợp tác quốc tế, đầu tư khai thác khoáng sản trong nước hoặc từ các nước thứ ba (như Australia, Canada, Việt Nam) đang trở thành mục tiêu cấp bách.

Biến động thị trường tài chính: Vàng, cổ phiếu và dầu phản ứng thận trọng

Sự kiện nối lại xuất khẩu đất hiếm đang tạo hiệu ứng lan tỏa đến toàn bộ thị trường tài chính toàn cầu. Trong khi chứng khoán Mỹ tăng nhẹ nhờ kỳ vọng tích cực vào đàm phán thương mại, thì giá vàng lại chịu áp lực giảm, phản ánh tâm lý dè chừng của nhà đầu tư với các diễn biến địa chính trị.

Cụ thể, chỉ số S&P 500 tăng 0,09% phiên đầu tuần, đạt 6.005 điểm, đánh dấu đà phục hồi thứ hai liên tiếp. Nhiều cổ phiếu công nghệ và bán dẫn như AMD, Nvidia và Qualcomm tăng mạnh, nhờ hy vọng Mỹ sẽ nới lỏng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu. Giá dầu Brent và WTI cũng đồng loạt tăng, lần lượt thêm 0,7% và 0,9%, khi nhà đầu tư tin rằng một thỏa thuận thương mại sẽ thúc đẩy nhu cầu năng lượng toàn cầu.

Ở chiều ngược lại, giá vàng giao ngay rơi về gần mốc 3.300 USD/oz, dù quỹ SPDR Gold Trust vẫn đang mua ròng. Đà giảm xuất hiện khi đồng USD phục hồi và nhu cầu phòng thủ tài sản an toàn tạm thời suy yếu. Các chuyên gia nhận định nếu cuộc đàm phán mang lại kết quả tích cực, giá vàng có thể giảm nhẹ, nhưng xu hướng trung hạn vẫn phụ thuộc vào số liệu lạm phát Mỹ sắp công bố và chính sách lãi suất của Fed.

Tóm lại, các thị trường tài chính đang giao dịch trong trạng thái “chờ xem”, phản ánh tâm lý giằng co giữa kỳ vọng hòa dịu thương mại và rủi ro địa chính trị vẫn tiềm ẩn.

Kết luận

Việc nới lỏng xuất khẩu đất hiếm không chỉ là một bước đi ngoại giao – nó đang phát đi tín hiệu rõ ràng đến các thị trường tài chính toàn cầu. Chứng khoán Mỹ tăng điểm thận trọng, giá dầu phục hồi, trong khi vàng quay đầu giảm, cho thấy giới đầu tư đang phản ứng với từng tín hiệu từ bàn đàm phán.

Tuy vậy, thị trường vẫn trong trạng thái “căng như dây đàn”. Mọi con mắt đang hướng về kết quả đàm phán và dữ liệu lạm phát Mỹ, bởi đây sẽ là yếu tố quyết định chính sách tiền tệ trong thời gian tới – từ đó dẫn dắt giá vàng, dầu, cổ phiếu và cả dòng vốn toàn cầu.

Tạm thời, việc nối lại dòng chảy đất hiếm là bước đi giúp giảm căng thẳng chuỗi cung ứng, nhưng bức tranh toàn cảnh vẫn đang định hình. Với các nhà đầu tư, đây là lúc cần bình tĩnh quan sát, chủ động thích ứng và chuẩn bị cho cả kịch bản tích cực lẫn tiêu cực trong giai đoạn bất định phía trước.

Theo dõi sát biến động thị trường tài chính toàn cầu với WikiFX – nền tảng tra cứu thông tin và đánh giá rủi ro sàn môi giới, tải và đăng ký ngay để cập nhật tin tức kinh tế nhanh chóng, chính xác.